Afrika menekşesi

African violet

Plantae

• Kapalı Tohumlu

• Çift Çenekli

Scrophulariales

Gesneriaceae

Saintpaulia

Saintpaulia ionantha H. Wendl.

Kalın etli, oval görünümlü

Koyu yeşil ve kadifemsi yapraklara sahiptir.

• Etli Yaprak (Sukulent)

• Basit Yapraklı

• Sarmal (Whorled)

• Tüy örtüsü var

• Yaz Başı (Haziran)
• Sonbahar (Ekim)

Tüm yıl boyunca, ancak çoğunlukla Haziran-Ekim ayları arasında çiçeklenmektedir.

• Beyaz
• Bordo
• Ebruli
• Eflatun
• Mavi
• Mor
• Pembe
• Şarabi

• Bütün yıl

Bitkinin alt yaprakları sarardığı ya da herhangi bir bozulma olduğunda koparılır.

• Kokusuz

• Rüzgarla
• Böcekle

• Saçak Kök 

Afrika menekşesinde, kökler gövde verici tomurcuklar oluşturur. Bu tomurcuklardan süren yavru bitkinin ana bitkiden ayrılmasıyla, eşeysiz üreme yapılır.

• Üretken

İklim İstekleri
En uygun sıcaklık 16-19 C olup; yazın gündüz 21 C, gece 13 C’de iyi gelişir. Kışın sıcaklığı 13 C’den aşağı düşmeyen yerlerde muhafaza edilmelidir. Yüksek orantılı nem ister. 
Yazın yarı gölge veya hafif güneşli, kışın aydınlık ve güneş gören yerlerde bulundurulmalıdır. 
Bitki ilkbahar ve yazın doğrudan güneş ışığı alan yerlerde bulundurulsa, yapraklar sarar ve çiçeklenme durur. Yoğun gölge ise yaprak saplarının uzamasına neden olur.

• Tropik

Ortalama 22-25 C sıcaklıkta tutulduğunda ışık da yeterli ise menekşe hızla gelişmekte ve çiçeklenmektedir.
Sıcaklık değişmeleri ( özellikle düşmeler) bitkide durgunluğa neden olur ve çiçeklenmeyi geciktirir.Bitki dinlenmeye geçer. Ortam sıcaklığı 13 C altına düşmemelidir. 8-5 C de de yaşar ancak çiçeklenmez.

• Sıcaklık istekleri orta

Direkt ışık yerine aydınlığın bol olduğu ortamı sever.
Afrika menekşeleri evlerde yazın kuzeye veya doğuya bakan cam önlerine, kışın ise batıya veya güneye bakan cam önlerine yerleştirirlmesi uygundur. 
Bitkideki uzamış ve sarkmış yapraklar bitkinin çok fazla ışık aldığını gösterir. Uzun ve sık büyümüş gövde ve az çiçek de çok az ışık aldığını gösterir.

Yarı gölge ya da hafif güneşli mekanları sever, direkt güneş ışığından hoşlanmaz.

• Humuslu

SAKSI HARCI: Menekşeler, köklerin kolay büyümesi için hafif ve havalı bir harç karışımına ihtiyaç duyar. Aynı zamanda harcın içinde zararlılar ve bakteriler de bulunmamalıdır. Saksı harcını yılda iki kez 1/3’ini boşaltıp yerine taze harç ilave ederek tazelemek gerekir. 1/3 torf, 1/3 perlit, 1/3 vermikulitten oluşan harç menekşeler için oldukça idealdir. 

Afrika menekşesinin dikileceği toprağın pH değeri 5-6,5 arasında olması gerekmektedir. Asit karakter, harca katılmış yarı çürümüş yapraklardan ileri gelmektedir. Toprakta kireç bulunmamasına dikkat edilmesi gerekmektedir, aksi taktirde bitkiye zarar verir. Kireç toprağın pH değerini artırır. Hazırlanacak toprak iki şekilde formüle edilebilir.

500 gr yaprak çürüğü + 1 kg funda yaprağı + 500 gr hafif killi çiftlik gübresi karıştırılmış nehir veya dere kumu; karıştırılarak sera ve ev bitkileri için uygun toprak hazırlanır.

500 gr kumlu funda yaprağı + 500 gr torf toprağı + 1/2 çay kaşığı suni gübre; karıştırılarak hemen bütün ev bitkileri için uygun toprak hazırlanır.

• Çok yumuşak 0-7,2

Afrika menekşesi nemi sever. Doğal yetişme ortamında yağış ortalaması çok yüksek olup, nemlilik % 60-70 civarındadır. 
Seralar bu doğal ortamdaki nemi otomatik sisleme cihazları ile sağlayarak üretim ve gelişmelerini sağlar. Ancak ev ortamında bu nemi sağlamak zorlaşır. Düşük hava rutubetinin olduğu evlerde bitkinin yetişebileceği kadar nemi sağlamak için saksılar çakıltaşları konulmuş bir tepsiye sıralanıp saksının altına su gelmeyecek şekilde taşlar ıslatılıp sağlanır. 
Bunun dışında yapraklara su püskürtme ile de nem ihtiyacı giderilir.Suyun oda sıcaklığında olması, rüzgarsız bir ortamda ve gölgede püskürtmenin yapılması önemlidir. Aksi halde yapraklardaki su damlacıkları güneş ışığına maruz kalırsa yaprak lekelenmeleri olur.
Afrika menekşeleri kuru ortamda da yaşamını sürdürebilir. Güzel yaprak formunu kaybetmeden yeni yapraklar verir ancak bitki çiçek açmaz.

• Yüksek 
• Orta 

• Çelikleme (Cuttings) 
• Tohum (Seeds) 

Bazı kesimler tarafından imkansız olarak görülsede, çapraz veya çatal aşılama tekniğiyle ebruli renkte menekşe üretim çalışmaları yapılıyor.

AYIRMA YOLU İLE ÜRETİM
Afrika menekşesinin üretimindeki bir diğer yol da ayırma yolu ile üretimdir. Gelişmiş bir bitkide her zaman tek merkez olmaz. Sarmal dizilmiş yapraklar bazen farklı gövdeleri de barındırabilir. Bu gövdelerin ana bitkiden ayrılması ile bitki üretimi sağlanmış olur.

Kaynak : vtrtarim.com

Kaynak : vtrtarim.com

Kaynak : vtrtarim.com

Mikro çoğaltma, çoğunlukla yeni kültür bitkilerini hızlıca çoğaltmak veya yaprak kesimiyle üretilemeyen chimeralar çoğaltmak için kullanılır.
Bitki doku kültürü, aseptik ve kontrollü bir ortamda ve belirli bir katı ya da sıvı besin ortamı üzerinde hücrelerin, dokuların ya da organların çoğaltılması ve büyütülmesine dayanan bir yöntemdir. Bitki doku kültürü büyük hacimlerde ve yaygın olarak kullanılan bir teknolojidir.
Bitkinin eksplant adı verilen çok ufak bir parçasından, kısa sürede çok sayıda yeni bitki elde etmek mümkündür. Pratikte bitkinin her bir bölümü eksplant olarak kullanılabilir. Eksplant bitkiden alındıktan sonra sterilize edilerek, besin ortamı üzerine yerleştirilir. Bundan sonra alt kültürlere alınarak çoğaltma işlemi devam eder.

Doku kültürü 3 aşamalı bir işlemdir:

1.aşama; kültürün başlatılması
2.aşama; çoğaltma ve köklendirme 
3.aşama; alıştırma

Köklendirme işleminden sonra yeni bitkicikler dış ortama alıştırılmak üzere yüksek nemli özel yetiştirme yerlerinde tutulurlar. 





 

Her ay en alt sıradan 3 yaprağın alınması yeni yaprak oluşumunu teşvik eder. Çiçeklenme bittiğinde solmuş çiçeklerin ve çiçek saplarının alınması gerekir. Saksının her ay 90° çevrilmesi yaprak simetrisinin korunması bakımından önemlidir.
Mayıs ve Ekim ayları arasında on beş günde bir bitki besin elementleri verilebilir. Ortalama 16 derece sıcaklıkta ve iyi kalitede torflu toprakta daha iyi gelişme gösterirler. İlkbaharda saksı değişimi yapılmalıdır. Ancak menekşeyi aldıktan hemen sonra saksısı değiştirilmemelidir. Bitkinin ortamın ısı, ışık ve nemine alışması beklenmelidir. En erken 1,5-2 ay sonra saksı değişimi yapılmalıdır.

• Orta

• Orta

Afrika Menekşesi orantılı nemin yanında yaz aylarında bol suya gereksinim gösteren bir bitkidir. Bütün bir yıl boyunca sürekli çiçek açabilen bitkinin yaz ve sonbahar esas çiçeklenme mevsimi olup, kışın dinlenme ile geçirmeleri sağlanmalıdır. Bu dönemde, çiçeklenme başlangıcına değin verilen su miktarı azaltılmalıdır. Sulama sırasında lekelenmelerini önlemek için suyun yapraklara değmesi sağlanmalı, ayrıca yapraklara su püskürtülmelidir.

 

Yumuşatılmış su ya da saf su kullanmaktan sakınılmalıdır. Menekşeler az da olsa normal çeşme suyunda bulunan iz elementlere ihtiyaç duyarlar. Ancak sudaki klor problem olabilir. Bu durumda suyun bir gece açıkta bekletilmesi klorun uçmasını sağlayacaktır. Menekşeler nemli tutulmalı asla çok ıslak bırakılmamalıdır. Sulama suyunun sıcaklığı ortam sıcaklığına yakın olmalıdır.

Afrika menekşesinde gübrelemeye başlama dönemi konusunda yetiştiriciler farklı görüştedir. Bir kısmı küçük yapraklar toprak üstünde görünür görünmez, gelişimi için gübre verilmesini savunurken, bir kısmı da verilecek gübre uygulamasının köke zarar vereceğinden bahseder. Son açıklamalar, yavru yapraklara likit kompoze gübre verilmesini, sonraki gelişim evrelerinde azot, fosfor, ve potasyum dengeli gübre uygulamalarından bahseder.
Gübrelemede önemli olan bir kaç nokta, bitki toprağının kuru olmaması, en az 2 saat önce ıslatılmış olması gerekliliği ve gübreleme sırasında yapraklarla temas ettirilmemesi konusudur. Ayrıca bitki dinlenme döneminde iken ve oda sıcaklığı 13 C nin altında olduğu durumlarda gübrelemenin yapılmamasıdır.
Gübredeki azot miktarı azlığı bitkinin zayıf büyümesine, küçük yapraklara ve sarı- kahve yaprak lekelerine neden olur. Fosfor noksanlığı çiçeklenmeme ya da az çiçeklenmesi problemi oluşturur. Yapraklarda siyah lekeler fosfor eksikliği işaretidir. Potasyum eksikliği ise alt yapraklarda sararmalar ile kendini gösterir. Koyu kahverengi yaprak lekeleri oluşur.

Gübrelemenin yapılmaması ya da çok seyrek yapılması da çiçeklenmenin az olmasına neden olabilir. Azot fosfor ve potasyum oranları eşit olan ya da potasyum ve fosfor oranı daha fazla olan gübreler dönüşümlü olarak kullanılabilir. Ancak azotun üre azotu olmamasına dikkat edilmelidir. Gübreleme her sulamayla birlikte yapılabileceği gibi bir dolu bir boş şeklinde de yapılabilir. Ancak Afrika menekşesinin kökleri çok hassas olduğundan verilecek gübre miktarı önerilen dozun 1/3’i kadar olmalıdır. 
 

En sık görünen hastalıkları, kök çürüğü ve mantari hastalıklar, kloroz, kurşuni küf, sulamaya bağlı yaprak lekelenmeleridir.

Bulgu: Sarılık
Yapraklar sarı kenarlı, açık yeşil veya orta yeşil renktedir.

Muhtemel Neden: Besin eksikliği veya yüksek ışık yoğunluğu.

Tedavi: Gübre seviyesini arttırın ya da çiçeklenme tatmin edici düzeyde ise ışık seviyesini azaltın. Ayrıca saksı karışımına veya gübreye mikro besinler karıştırılıp karıştırılmadığını kontrol edin. Bazen yan yana yetiştirilen farklı kültür bitkilerinden biri süper bir kalitede olurken, farklı besin ve ışık ihtiyaçları nedeniyle diğerinde renk eksikliği olabilir. 

Bulgu: Yaprak beneklenmesi
Dairesel, açık sarı veya açık yeşil benekler yaprakların üst yüzeylerinde belirir.

Muhtemel Neden: Yaprak yüzeyinden daha soğuk bir su ile sulanması beneklenmeye yol açar.
Tedavi: 70°F (21oC) civarında derin kuyu suyu, dışarıda tanklarda depolanmadığı müddetçe nadiren problemlere neden olur. Yukarıdan sulamada su sıcaklığının yaprağın yüzey sıcaklığı ile aynı olduğundan emin olun. 

Bulgu: Uzun yaprak sapı

Yapraklar, bitkiye istenmeyen bir görünüm veren uzun yaprak sapında oluşur.

Muhtemel Neden: Düşük ışık ve yüksek gübre oranı genellikle bu problemi ortaya çıkarır.

Tedavi: Işık seviyesini arttırın ve/veya gübre seviyesini azaltın. Kültür bitkilerinin uzun yapraklar üretme eğilimine sahip olmadığını göz önünde bulundurun. 

Bulgu: Hiç çiçeklenmeme ya da eksik-az çiçeklenme

Muhtemel Neden: Düşük ışık. 

Tedavi: Düşük ışıkta üretilen bitkiler bolca çiçeklenmezler, ve bu nedenle en azından 1,000 foot candle ışık gereklidir. Aşırı ışık bitkide sararma, bodurlaşma ve çiçeklenmede azalmaya neden olacaktır. Yazın üretimdeki aşırı sıcaklıklar çiçeklerin düşmesine veya tam olarak açmamasına neden olabilir. Bu problemin tek kontrolü sera sıcaklığını düşürmek veya farklı kültür bitkileri seçmektir.

Bulgu: Çok taçlı bitkiler

Muhtemel Neden: Genç bitkiler substrata çok derin dikilmiştir.

Tedavi: Kuzey Amerika’da genellikle pazarlarda çok taçlı bitkilere göre tek saplı bitkiler tercih edilmektedir. Çok taçlı bitkiler, genç bitkiler substrata çok derin dikildiğinde gelişirler, bu da sonradan gelen filizlerin(yavruların) gelişimi ile sonuçlanmaktadır.

Bulgu: Kök çürüğü

Muhtemel neden: Aşırı sulama

Tedavi: Bitkinin aşırı sulanması pythium ultimum mantarı oluşturur. Kökte ve bitkinin yaprak saplarında koyu renkli değişimler gözlenir. Enfekte olmuş bitki yumuşar. Topraktan kolayca ayrılır ya da erimeye bağlı olarak kendini bırakır.Kök çürüğünde bitki yaşı önemli değildir. Aşırı sulamaya bağlı her yaştaki afrika menekşesi kaybı yaşanabilir. 
Eğer kök çürüğü erken farkedilirse, Toprak değişimi bir çözüm olabilir. Uygun drenajlı bir toprakta ve mantar oluşumunun etkisini kaybetmesi için temizlenmiş bir saksıda menekşe kurtulabilir.

Bulgu: Tomurcuk dökülmesi (çürüğü)

Muhtemel neden: Zengin azot gübrelemesi ve fosfor noksanlığı

Tedavi: Gübrelemede npk oranları bitkinin ihtiyaçları doğrultusunda değilse bunu takip eden neden toprağın nemli ve kuru kalması dengesizliği ile birleştiğinde tomurcukların normal oluştuğu ama açmadan döküldüğü gözlenir. Bu durum tomurcuklarda renk değişimi ile belirginleştiğinde tomurcuk çürüğü adını alır. Kök çürüğünde olduğu gibi drenajı daha iyi bir toprakta fosfor ihtiyacı giderilerek, sıcaklık değişimleri ve ışık ihtiyacına özellikle dikkat edilerek bitki tedavi edilir. Bütün bunlar dışında tomurcuk açmış bir afrika menekşesinin sadece yerinin değiştirilmesi bile tomurcuk dökülmesi nedenidir. 

 

Bulgu: Kurşuni küf

Muhtemel nedeni: Fazla ve uzun süreli nem

Tedavi: Bitkinin yaprak, gövde ve çiçeklerini etkileyen bir çeşit parazit oluşturan bir hastalıktır. Uzun süreli devam eden % 85 üzerindeki nem ve 15-25 C sıcaklıkla birleşince hastalığın yayılmasındaki en uygun ortam oluşur.Kurşuni küfte bitkinin üzerinde gri renkli küf tabakası oluşur. Belirgin şekilde bitkiyi kaplar.
Mücadelesinde yayılma koşullarını engellemek için ilk yapılacak olan sıcaklık ve nem oranlarını uygun düzeyde tutmaktır. Kimyasal mücadele gerektirir.

Bilinen zararlıları nematodlar, yaprak bitleri, unlu bitlerdir.

Cyclamen Mite: 
Çıplak gözle görülemeyeceği iddia ediliyorsa da, 20*. 30* kere büyütebilen lenslerle görülebilirler. Çok küçük olmalarına rağmen, iyi bir göz onları hareket ederken görebilir.
Ortadaki yeni yapraklar küçülür, zayıflar, renkleri değişir. Bronz gri v.s gibi renkler alır.
Ancak bu tarz yaprak deformasyonu illâki miteslerden kaynaklanıyor anlamını taşımaz. Çok fazla ışık ya da çok fazla besin de buna sebebiyet verebilir.
Mitesler ışığı sevmedikleri için, onları bulmak zorlaşır.

Thrips:

Tomurcuklarda ya da yaprak altlarında bulunur. Gözle görülebilir, yaprak kıvrılmaları ve tomurcuk dökülmelerine sebep olur.

Yaprak altı ve üstüne, tomurcuklara spreyleme şeklinde 15-20 gün arayla ilaçlama yapılır.
 

• İç mekanlar

• Çok Yıllık

Afrika menekşesinin anavatanı Doğu Afrika ve özellikle Kenya, Tanzanya'dır. İlk kez Bumen Ukuru dağlarında keşfedilmiştir. 1892 yılında Baron Walter Von Saint Paullaire (1860-1910) tarafından tohumları 1892 yılında Almanya'ya gönderilmiş, botanikçiler tarafından üzerinde çalışılmıştır.Bunlar çok amatörce tohumlar olduğu için gerekli sonuç alınamamış, İngiliz bitki meraklıları Sir Jonh Kirk ve Biz Taylor bu konuda çalışmış ancak en verimli sonuçları J.C. Wendland tarafından 1893 yılında geliştirilmiştir.

• İç Mekan

Afrika menekşeleri sık sık ofislerdeki masalara veya masa üzerlerine yerleştirilir. Kültür bitkileri bina içlerinde çiçeklenmede değişiklik göstermesine rağmen, çiçek üretimi ilk üç aylık periyotta azalacaktır. Bitkinin nadiren çiçeklenmesi, yaşlanmış yaprakları ve yaşlı çiçekleri uzaklaştırmayı gerektirir. Çözünebilir tuz değerleri 0.8 dS/m’nin altında olmadıkça bikri gübrelenmemelidir. İç koşullarda, ortam hafif nemli tutulmalıdır. 68-75°F’lik (20-23°C) sıcaklık en uygun sıcaklıktır.

• İç mekan

Çiçekleri,bazı salatlarda ve pastalarda süsleme amaçlı olarak kullanılabilir.

• Uygun olduğuna dair yeterli örnek yok